Hơn hai năm trước vào tháng 12-2010, tôi có viết bài “Cứng rắn trước sức ép” để khuyên chính phủ không nên đứng ra trả nợ thay Vinashin. Đó là chuyện liên quan đến khoản trái phiếu quốc tế 600 triệu đô-la mà tập đoàn này phát hành không có bảo lãnh của chính phủ. “Vinashin vay không có sự bảo lãnh của Chính phủ thì cứ để Vinashin chịu trách nhiệm. Nếu chủ nợ tuyên bố Vinashin default (mất khả năng chi trả), ảnh hưởng là có và sẽ rất lớn. Nhưng chẳng thà chịu đau lần này, nhân đó thắt lưng buộc bụng để vượt qua các thử thách còn hơn vì lợi ích ngắn hạn mà nhượng bộ sức ép” (trích).
Sau đó là chuyện một chủ nợ
(Elliott) kiện ra tòa, rồi dàn xếp và giờ đây cuối cùng 600 triệu đô-la không
bảo lãnh (cộng 23 triệu lãi chưa trả) đã trở thành 623 triệu đô-la trái phiếu có
bảo lãnh của chính phủ, 12 năm nữa đáo hạn, lãi suất 1% mỗi năm. Điều này đồng
nghĩa với chuyện ngân sách trước sau gì cũng phải chính thức gánh chịu thêm một
khoản nợ lớn nữa.
Cứng rắn không nổi bởi dù chính
phủ không đứng ra bảo lãnh cho khoản vay này, Vinashin là một doanh nghiệp nhà
nước, Vinashin không trả nợ thì uy tín tín dụng của Việt Nam bị ảnh hưởng,
không một doanh nghiệp nào đi vay nước ngoài được nữa.
Có lẽ anh Vũ Quang Việt nói
đúng, nợ doanh nghiệp nhà nước phải tính hết vô cho nợ công vì nợ của các tập
đoàn nhà nước trước sau gì nhà nước cũng phải gánh chịu trách nhiệm.
Nhưng nợ Vinashin không chỉ có
chừng đó. Không biết bao nhiêu chục ngàn tỷ Vinashin nợ các ngân hàng trong
nước đang nằm trong cục nợ xấu chiếm đến 8,6% tổng dư nợ và không biết bao
nhiêu trong số đó sẽ phải “cơ cấu lại” theo kiểu “đưa về tương lai, để từ từ
rồi tính”. Nếu vậy đề án giải quyết nợ xấu mà có dùng ngân sách nhà nước để trang
trải theo kiểu tương tự như trên thì cũng không có gì đáng ngạc nhiên – đấy cũng
là nợ xấu do các con cưng của nhà nước gây ra mà thôi.
Và 600 triệu đô-la chứ đâu phải
một khoản tiền nhỏ, Vinashin vay về làm gì để giờ này không trả được nợ? Câu
chuyện phát hành trái phiếu của Vinashin sau đó chia nhau khoản tiền này trong
các thành viên của tập đoàn như thế nào được kể rõ trong các lần thanh tra
Vinashin – tại sao thông tin này cho đến bây giờ vẫn chưa được công khai?
