Chuyện không
đơn giản
Mới nghe qua, đề xuất giảm thuế
suất thuế thu nhập doanh nghiệp từ 25% xuống 22%, thậm chí còn 20% là đáng hoan
nghênh vì đây sẽ là một động lực cho giới doanh nhân bỏ tiền đầu tư mở rộng sản
xuất kinh doanh, từ đó tạo ra công ăn việc làm cho xã hội.
Thế nhưng câu chuyện sẽ không
còn đơn giản như thế nếu phân tích kỹ hơn, sâu hơn một chút. Trong dự toán ngân
sách năm 2013, thu thuế thu nhập doanh nghiệp ước chừng trên 220.000 tỷ đồng,
cỡ bằng chi cho giáo dục – đào tạo, dạy nghề và chi cho y tế. Dự toán này được
tính toán trên thuế suất phổ biến là 25% (dĩ nhiên có rất nhiều dự án được
hưởng thuế suất ưu đãi 10%, 15%, 20%). Nay thuế suất giảm xuống 23% hay 22% thì
chắc chắn con số không còn là 220.000 tỷ đồng nữa mà phải giảm xuống, giảm bao
nhiêu thì Bộ Tài chính đã được ra con số ước lượng cho năm tới khi bắt đầu áp
dụng thuế suất mới.
Vì thế những ý kiến nói, do
doanh nghiệp đang lỗ, không có lợi nhuận nên con số thu thuế không giảm, không
mất đi đâu cả là không chính xác. Có lẽ khi Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng
nói: “Các đồng chí bảo mất tôi không tin, họ có làm ra đâu mà nộp, không nộp
lấy gì mà thu thuế” thì đây chỉ là “cách nói khéo” để “động viên” Chính phủ tìm
cách giảm thuế nhanh cho doanh nghiệp hòng vượt qua khó khăn hiện nay!
Điều đáng nói, một khi ngân sách
giảm, chi tiêu sẽ bị ảnh hưởng. Chi tiêu đó có thể cho những dự án lãng phí
nhưng cũng có thể là cho các dự án xóa đói giảm nghèo, các dự án xã hội. Chính
vì vậy, chính phủ các nước thường rất cân nhắc mỗi khi giảm thuế cho giới kinh
doanh bởi người dân sẽ phản đối do các chương trình an sinh xã hội sẽ bị ảnh
hưởng.
Cân nhắc giữa hiệu ứng lan tỏa
lâu dài của một môi trường kinh doanh hấp dẫn nhờ có thuế suất thấp với hiệu
ứng trước mắt khi phải cắt giảm chi tiêu ngân sách là một cân nhắc khó chứ
không phải là chuyện đơn giản.
Chúng ta hãy lấy thêm một ví dụ
cụ thể để thấy nếu làm không khéo sẽ dẫn đến bức tranh nghịch lý không mong
muốn. Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp dành cho báo in, kể cả quảng cáo
trên báo được đề xuất giảm xuống còn 10%. Mới nhìn qua thì đây là chính sách
rất hợp tình hợp lý, giúp báo chí vượt qua một giai đoạn đang rất khó khăn hiện
nay. Nhiều lập luận cho rằng báo chí hoạt động không mang tính thương mại, chủ
yếu để chuyển tải thông tin mọi mặt đến với xã hội…
Nhưng liệu có ổn không khi giảm
thuế xuống còn 10% cho cả các tờ mang tính giải trí, mua bản quyền của nước
ngoài, đang mang măng-sét tiếng Anh như các tờ “Her World”, “Cosmopolitan”,
“Esquire”, “Women’s Health”, “Elle”, “Bazaar”… Các sạp báo bây giờ tràn ngập
các loại báo này trong khi các tờ tạp chí khác dần dần biến mất. Các tờ mang
tính nghiên cứu thì càng khó ra sạp hơn nữa. Nhưng nếu đặt ra các tiêu chí để
được hưởng thuế suất thấp cũng khó vì sẽ mang nặng tính xin-cho như trước. Đặt
ra yêu cầu không giảm thuế đối với những tờ nhượng quyền từ nước ngoài cũng khó
vì sẽ có những tờ nhượng quyền mang tính khoa học – công nghệ cần khuyến khích
lại bị ảnh hưởng.
Thật ra có những cách giúp báo in thiết thực hơn đã
không được chú ý. Đó là bãi bỏ trần khống chế chi phí khuyến mãi, quảng cáo
được xem là hợp lý để được khấu trừ cho doanh nghiệp. Hiện nay mức trần là 10%
và đang được xem xét nới lỏng đến 15%. Tại sao không bỏ hẳn quy định rất “đặc
thù” chỉ có ở Việt Nam này bởi nó vừa giúp doanh nghiệp được rộng tay quảng bá
hình ảnh, vừa giúp mở rộng thị phần quảng cáo cho báo chí. Một công đôi việc –
vì sao vẫn còn ngần ngại?
