In tiền để
tăng lương?!
Tuần qua, vấn đề tăng lương lại
nóng lên khi được đưa ra bàn trước Thường vụ Quốc hội. Theo lộ trình cải cách
tiền lương, từ ngày 1-5-2013, lương tối thiểu sẽ tăng từ 1,05 triệu đồng lên
mức 1,3 triệu đồng/tháng. Thế nhưng Bộ trưởng Tài chính Vương Đình Huệ cho biết
không thể bố trí nguồn ngân sách để thực hiện lộ trình tăng lương, “trừ phi
Thường vụ Quốc hội đồng ý cho in thêm tiền”.
Phải nói thẳng, đây là một tuyên
bố không nghiêm túc!
Việc tăng lương nằm trong lộ
trình đã định từ trước, có nghĩa ngân sách 2012 và 2013 đã chuẩn bị trước các
nguồn tiền để thực hiện. Nay ngân sách không kham nổi thì Bộ trưởng Tài chính
phải chịu trách nhiệm giải trình vì sao, hụt thu ở nguồn nào, cách giải quyết
ra sao trước khi loại bỏ một mục chi lớn đã được phê duyệt. Ngân sách nhà nước
cũng không phải là chuyện nhỏ để muốn tăng chi ở một mục nào đó thì chỉ cần
Thường vụ Quốc hội đồng ý cho in thêm tiền. Đây là một cách nói dễ gây hiểu
nhầm rất tai hại. Quốc hội là nơi thông qua ngân sách hàng năm, kèm theo đó là
mức bội chi được phê duyệt chung. Nhiệm vụ của Chính phủ là thuyết trình vì sao
cần tăng thêm bội chi, cho khoản mục nào, cách bù đắp sau đó sẽ ra sao để
thuyết phục đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua. Không hề có chuyện Thường vụ
Quốc hội có thẩm quyền cho in thêm tiền để tăng lương! Vậy mà cũng chẳng thấy
các quan chức trong Thường vụ Quốc hội nói lại cho rõ.
Ở hướng ngược lại, Ủy ban Tài
chính Ngân sách Quốc hội hoàn toàn có lý khi gợi ý thay vì tăng lương từ 1,05
triệu lên 1,3 triệu đồng/tháng thì có thể chỉ tăng lên 1,15 triệu đồng/tháng. Nhưng
để ý kiến này mang tính thuyết phục cao hơn, cần yêu cầu Bộ Tài chính trình bày
cụ thể, với phương án này mức tăng cho ngân sách là bao nhiêu, với phương án
kia, thiếu hụt sẽ lên đến bao nhiêu và các phương án bù đắp. Quốc hội là nơi
buộc các thành viên của Chính phủ phải trần tình với số liệu chuẩn bị đầy đủ -
chứ không phải là nơi mặc cả chuyện… in tiền để chi tiêu.
Trong câu chuyện này, cần phân
biệt hai khái niệm “tăng lương” và “bù trược giá”. Lương tối thiểu của công
chức, viên chức được tăng từ 730.000 đồng lên 830.000 đồng/tháng trong năm 2011
(tăng 13,7%) và lên 1.050.000 đồng/tháng trong năm 2012 (tăng 26,5%). Trong khi
đó lạm phát của năm 2010 là 11,75% và năm 2011 là 18,13%. Như thế nếu loại trừ
yếu tố trược giá, mức tăng lương trong những năm vừa qua là không đáng kể. Hay
nói cách khác mức tăng lương này không theo kịp mức tăng danh nghĩa tổng thu
nhập quốc dân (GDP danh nghĩa năm 2010 tăng 19,4% và năm 2011 tăng 28%).
Như vậy những “mức tăng” lương
tối thiểu những năm trước chưa thể nào gọi là góp phần nâng cao mức sống của
cán bộ, công chức, người lao động… mà chỉ mới phần nào bảo vệ thu nhập của họ
trước cơn bão tăng giá.
Nay cũng vậy, ngân sách phải có
nhiệm vụ ít nhất bảo đảm thu nhập tối thiểu của người hưởng lương từ ngân sách không
bị hao hụt vì lạm phát chứ khoan nói gì đến chuyện tăng lương. Đặt vấn đề như
thế để thấy trách nhiệm của Bộ Tài chính là bảo đảm ngân sách kham được chuyện
này, ít nhất như các năm vừa qua.
Điều đáng nói hơn nữa, trong
những lần tăng lương tối thiểu trước đây, rõ ràng không phải tất cả khoản tăng
dồn về ngân sách trung ương phải gánh chịu. Chẳng hạn để tăng lương các đơn vị
sự nghiệp thuộc ngành y tế được sử dụng tối thiểu 35% khoản thu được để lại
trong khi ngành này vừa tăng viện phí trong năm nay. Không biết Bộ Tài chính đã
tính toán chi ly những khoản như thế hay chưa trước khi tuyên bố ngân sách
không kham nổi.
