Vàng và hai cô gái
Sách vừa được NXB Trẻ phát hành. Xin giới thiệu nội dung tóm
tắt qua lời giới thiệu ba phần của cuốn sách.
Phần 1: Thịnh suy toàn cầu
hóa
Trước lúc Việt Nam gia nhập WTO, có thể nói toàn cầu hóa là
một khái niệm thời thượng trong một thời gian dài, được phổ biến bởi các cuốn
sách bán chạy như “Thế giới phẳng”, “Chiếc Lexus và cây Ôliu” của Thomas
Friedman. Ai cũng rao giảng về toàn cầu hóa như một liều thuốc thần kỳ hứa hẹn
chữa hết mọi căn bệnh của nhân loại như nghèo đói, chiến tranh, bệnh tật, bất
công, thất nghiệp, khủng hoảng kinh tế.... Cùng với sự bùng nổ của thương mại
quốc tế, việc dịch chuyển dòng vốn đầu tư cũng như cơ sở sản xuất hàng hóa sang
các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc thật sự đã tạo ra những thay đổi sâu
rộng trong đời sống hàng trăm triệu con người. Bên cạnh đó các tiến bộ nhanh
chóng trong công nghệ thông tin và viễn thông đã làm cho ngôi làng toàn cầu thu
nhỏ lại.
Nhưng khủng hoảng tài chính toàn cầu đã nổ ra vào năm 2008. Mọi
giá trị được truyền bá bấy lâu bỗng chốc bị đảo ngược. Mặt trái của toàn cầu
hóa, từng được phân tích trước đó nhưng ít thuyết phục được ai, nay bỗng bộc lộ
rõ nét; lòng tham của giới tài chính, sự khai thác cạn kiệt tài nguyên thiên
nhiên bất kể ô nhiễm môi trường, việc chạy đua sản xuất hàng hóa để thỏa mãn
nhu cầu được thổi phồng lên của người tiêu dùng - tất cả đã dẫn đến những loại
bong bóng, từ bất động sản đến tài sản tài chính. Và bỗng chốc không còn ai
nhắc đến toàn cầu hóa với ý nghĩa như trước nữa.
Loạt bài trong phần này đi vào chi tiết cái quá trình được
tóm gọn ở trên. Được viết dưới dạng báo chí, các bài trong phần này như một
cuốn nhật ký ghi lại sự thăng trầm của toàn cầu hóa, sự trăn trở của con người khi
cố gắng quay về các giá trị cũ và sự loay hoay đi tìm một mô hình phát triển
mới bền vững hơn.
Phần 2: Việt Nam trong cơn
lốc xoáy
Một điều đáng ngạc nhiên là con đường phát triển của Việt Nam
trong gần chục năm qua dường như đi theo sự thăng trầm của toàn cầu hóa. Trong
nhiều năm liền, với chính sách mở cửa về kinh tế, thay đổi luật lệ để đáp ứng
các yêu cầu gia nhập WTO, nền kinh tế Việt Nam có những bước chuyển biến sâu
rộng. Khu vực tư nhân bừng nở, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài giúp hiện thực
hóa chính sách sản xuất hàng thay thế hàng nhập khẩu. Tất cả mở rộng đường để
Việt Nam chính thức trở thành thành viên của WTO. Toàn cầu hóa và tự do hóa
thương mại không còn là những khái niệm mơ hồ nữa. Chúng đã biến thành kim
ngạch xuất khẩu hàng vào Mỹ tăng vọt, thành hạt gạo, quần áo, giày dép, con tôm
con cá xuất đi khắp thế giới.
Thế nhưng, cùng lúc, lòng tham cũng nổi dậy. Đồng tiền dễ
kiếm đã được đổ vào bất động sản và đến lượt nó bất động sản đẻ ra tiền như con
gà mái thần kỳ, làm giàu cho nhiều người trong một thời gian ngắn. Vậy là không
còn ai có tâm trí lo chuyện sản xuất cây kim, sợi chỉ nữa, ai nấy đều lo chuyện
“lớn” như chứng khoán, kinh doanh ngân hàng, và tất cả đều lao vào địa ốc.
Chênh lệch giàu nghèo lộ rõ, các giá trị xã hội bị đảo lộn, người
nông dân dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết và quan trọng hơn cả, các cột trụ của
xã hội như giáo dục, y tế bị quên lãng hay bị thương mại hóa.
Đến khi khủng hoảng kinh tế toàn cầu ập vào, nền kinh tế ảo
của Việt Nam nhanh chóng tan vỡ và nền kinh tế thật suy yếu hơn bao giờ hết. Hậu
quả của việc hiểu sai cơ may toàn cầu hóa đem lại như các đại gia địa ốc, chứng
khoán từng hiểu vẫn còn kéo dài cho đến hôm nay.
Các bài trong phần này ghi nhận những biến động đó trong
những năm gần đây.
Phần 3: Phụ lục
Trong các nhân vật mà người viết từng phỏng vấn, có hai
người liên quan nhiều đến toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại. Đó là Paul
Krugman và Michael Porter. Đáng tiếc cả hai lần phỏng vấn đều thực hiện qua
trao đổi email nên chưa đi đến tận cùng của vấn đề muốn hỏi. Dù sao nội dung
của hai bài phỏng vấn cho chúng ta cái nhìn từ xa về toàn cầu hóa và Việt Nam
Bài giới thiệu trên báo Tuổi Trẻ: http://tusach.tuoitre.vn/ArticleView.aspx?ArticleID=580017
Bài giới thiệu trên báo Thanh Niên: http://www.thanhnien.com.vn/pages/20131119/nghich-ly-choi-chung.aspx
