Co giãn như
vàng
Cách đây một năm, Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước (NHNN) tuyên bố: nếu giá vàng trong nước cao hơn giá vàng quốc tế
400.000 đồng/lượng trở lên là có dấu hiệu của hiện tượng đầu cơ, làm giá. Nói
cách khác, định hướng của NHNN là làm sao để giá vàng trong nước và giá vàng
quốc tế không chênh lệch nhau quá 400.000/lượng.
Một năm sau, độ chênh lệch này
bị kéo giãn ra, có lúc lên đến gần 3 triệu đồng/lượng!
Điều đáng nói là chênh như thế
chỉ xảy ra với vàng thương hiệu SJC chứ vàng các thương hiệu khác hiện đang có
giá gần bằng giá vàng thế giới quy đổi. Nhãn hiệu SJC hiện do NHNN độc quyền quản
lý nên khó lòng nói NHNN đang đầu cơ làm giá được! Có chăng là sự thất bại
trong quản lý giá vàng cũng như những quyết định liên quan đến thương hiệu vàng
miếng SJC.
Câu hỏi đặt ra là chính sách đối
với vàng nên như thế nào, có nên đặt vấn đề bình ổn giá vàng như NHNN từng chủ
trương không?
Rõ ràng ở các nước khác, vàng
không hề là yếu tố đáng quan tâm trong chính sách tiền tệ của nước họ. Tuy
nhiên ở nước ta, phải thừa nhận vàng là một “kẻ khó ưa” vì có những tác động
khó lường lên thị trường tiền tệ, ví dụ mỗi khi lãi suất xuống thấp trong tương
quan với lạm phát, người dân có thể chuyển từ tiền đồng sang vàng hay mỗi khi tỷ
giá biến động giá vàng biến động theo vì nó là công cụ tháo gỡ rào cản kiểm
soát dòng vốn. Nói cách khác, vì dân ta dễ dàng tiếp cận với vàng miếng nên
vàng trở thành vật khuếch đại những biến động trên thị trường tiền tệ làm cho việc
điều hành khó khăn, chật vật và tốn kém hơn nhiều.
Dễ thấy trong bối cảnh đó, NHNN
sẽ muốn có những chính sách hạn chế sự lưu thông của vàng miếng, muốn người dân
ít xài vàng như phương tiện cất trữ hay thanh toán, ít ra là cũng như các nước
khác. Nhưng cho đến nay có thể nói NHNN đã chọn sai biện pháp để thực hiện ước
muốn này: đó là chọn SJC như một thương hiệu mà Nhà nước độc quyền bởi quyết
định này dễ tạo ra những khe hở tạo điều kiện cho đầu cơ hay làm giá. NHNN cũng
chọn sai mục tiêu: đó là cố gắng kiểm soát giá hay bình ổn giá trong khi lẽ ra
phải là hạn chế việc sử dụng vàng miếng trong thanh toán hay lưu giữ tài sản.
Lúc NHNN đi đúng hướng như không để các ngân hàng vay hay cho vay bằng vàng thì
lại thiếu cương quyết, cứ du di về thời hạn hay điều chỉnh chính sách nhiều lần
(xem thêm bài “Không dễ quản lý thị
trường vàng” – TBKTSG số ra ngày 6-9-2012).
Tỷ giá giữa tiền đồng và đô-la
Mỹ vẫn ổn định trong thời gian qua chứng tỏ sự quan ngại chênh lệch giá vàng
trong nước và giá vàng thế giới sẽ gây áp lực lên tỷ giá là không có. Nếu loại
dần các ảnh hưởng cứ tưởng giá vàng sẽ gây ra trên thị trường tiền tệ trong khi
thực tế là không có, NHNN sẽ dần tiến đến chỗ có quan niệm đúng đắn về vàng: bỏ
nó qua một bên trong cân nhắc về chính sách. Còn người dân dùng vàng như một
tấm lưới bảo hộ cho họ lúc gian khó là điều hay chứ không phải là điều đáng lo.
