Gạo và dân chủ
Chính phủ Thái Lan vừa tái khẳng
định sẽ tiến hành chính sách mua gạo trực tiếp từ nông dân với giá cao hơn giá
thị trường. Từ ngày 7-10, chính phủ Thái sẽ trợ giá, mua gạo thường với giá
15.000 baht/tấn, gạo thơm 20.000 baht/tấn, cao hơn mức giá tháng Tám khoảng 50%
nhằm hỗ trợ nâng thu nhập cho nông dân, một lời hứa trong chiến dịch tranh cử
của nữ Thủ tướng Yingluck Shinawatra.
Có thể phân tích chuyện này từ
rất nhiều góc cạnh, chẳng hạn, liệu Việt Nam có sẵn sàng tham gia một liên minh
các nước xuất khẩu gạo nhằm nâng giá gạo thế giới; giới xuất khẩu gạo Việt Nam nên
làm gì để tận dụng cơ hội này khi giá gạo thế giới chắc chắc sẽ tăng mạnh; liệu
chính phủ Thái Lan có đủ tiềm lực tài chính để duy trì chiến lược này trong dài
hạn; lạm phát của nước họ rồi sẽ ra sao; nâng giá gạo như thế trong bối cảnh cung
cầu không khác năm ngoái thì làm sao bán được gạo…
Nhưng tôi muốn nhìn vấn đề gạo
dưới góc cạnh dân chủ. Giả thử chúng ta cứ đơn giản hóa vấn đề theo cách này: Yingluck
đưa ra một lời hứa hẹn rất hấp dẫn cho nông dân Thái Lan, hiện đang chiếm đa số
trong tổng số cử tri – đến khi bầu cử, bà đắc cử và nay thực hiện lời hứa, bất
kể chính sách đó có thể có hại cho người thành thị hay tính cạnh tranh của Thái
Lan nói chung.
Giá gạo tăng, chắc chắn sẽ ảnh
hưởng xấu lên thu nhập của những người không phải là nông dân, nhất là dân
nghèo thành thị. Giá gạo tăng, Thái Lan khó lòng duy trì vị thế nước xuất khẩu
gạo hàng đầu thế giới. Để mua gạo giá cao mà chưa chắc đã bán được với giá đó,
chính phủ Thái Lan phải lấy tiền từ ngân sách, tức lấy tiền đóng thuế của người
dân nói chung để trợ cấp cho nông dân, là cử tri bầu cho bà Yingluck.
Câu hỏi đặt ra, liệu quy trình
này có phải là dân chủ? Phải chăng cách làm như thế chính là nguyên nhân gây
bất ổn, áo vàng áo đỏ tại Thái Lan trong những năm vừa qua? Dân chủ đa số có
phải là dân chủ thật sự? Hay cái gọi là “tyranny
of the majority” đang tồn tại trong tình huống này? Một trí thức thật sự
băn khoăn cho tương lai ngành xuất khẩu gạo của Thái Lan sẽ phải lên tiếng như
thế nào? Liệu lập luận của ông ta là chân lý hay đám đông bỏ phiếu cho bà Yingluck,
dẫn tới chính sách mua gạo giá cao là đúng?
Trả lời và chờ thời gian trả lời
cho những câu hỏi như thế là điều đáng theo dõi.
